We krijgen zoveel vragen over hoe je als school de NPO-gelden duurzaam kunt inzetten dat we de mogelijkheden hier ook even op een rijtje zetten. Hieronder de top 3 van bewezen interventies met de grootste effecten.
Al deze praktische interventies zijn duurzaam en betaalbaar, zodat je er na afloop van het NPO-programma nog steeds gebruik van kunt maken!
1. Feedback
Feedback houdt in dat de leerling of docent informatie krijgt over zijn of haar functioneren in relatie tot de leerdoelen of -resultaten. Feedback moet erop gericht zijn de leerprestaties van de leerling te verbeteren (en geschikt zijn voor dat doel). Met deze feedback wordt de leerling bijgestuurd om een bepaald doel te bereiken, door de inspanningen en activiteiten te koppelen aan een bepaald resultaat. Daarbij kan het gaan om het resultaat van de activiteit, de weg ernaartoe (het proces), de omgang van de leerling met zijn/haar leerproces, zijn/haar zelfredzaamheid of om de leerling zelf. Dat laatste lijkt het minst effectief te zijn. Deze feedback kan mondeling of schriftelijk worden gegeven, of via toetsing of digitale technologie. Met name het geven van feedback aan leerlingen vanuit het beheersingsleren (t.a.v. het verwachte leerdoel met succescriteria) heeft een positief effect. Effectieve feedback moet specifiek, nauwkeurig en duidelijk zijn met tips voor verbetering (feedforward). Laat feedback vooral ook over complexe of lastige taken of doelen gaan, want daarmee benadruk je hoe belangrijk het is om door te zetten. Laat docenten effectieve trainingen volgen.
Interventies concreet ondersteund door RTTI-online/TestFox/Docentplus:
A. Werken met RTTI-leerdoelrubrics. Hiermee breng je de leerdoelen met succescriteria in kaart (feedup), waardoor je feedback kunt geven vanuit het beheersingsleren. Zowel tijdens de les (formatief handelen) als vanuit de toets (formatief evalueren). Leerlingen kunnen hiermee ook zichzelf evalueren en elkaar feedback geven. In RTTI-online zijn alle leerdoelen (CvTE & SLO) voor alle vakken met feedup al opgenomen. Indien gewenst kunnen collega’s de webinar Aan de slag met RTTI-leerdoelrubrics volgen.
B. Werken met de QA-docent en QA-leerling. Met deze Quality Analysis krijgen zowel de docent als de leerling automatisch feedback op de afgenomen toets in relatie tot de leerdoelen of resultaten. Tevens mondt deze analyse en diagnose uit in een ontwikkelactie (feedforward). Deze acties worden ook automatisch verzameld op de RTTI/OMZA-rapportage van de leerling. Het geven van effectieve feedback, die specifiek, nauwkeurig en duidelijk is en een ontwikkelactie bevat wordt in de QA-docent ondersteund. Indien gewenst kunnen collega’s de webinar Effectieve feedback geven volgen.
C. Werken met de uitlegfunctie in digitale toetsen. Hiermee koppel je aan een cruciale vraag en leerdoel/onderwerp automatisch feedback en feedforward. De leerling geeft bij inzage aan of hij na de uitleg het leerdoel/onderwerp nu wel begrijpt. De docent ziet in zijn dashboard in één oogopslag welke leerlingen het betreffende leerdoel beheersen en wie er nog extra ondersteuning nodig heeft. Indien gewenst kunnen collega’s de webinar Leren van toetsen met TestFox volgen.
2. Metacognitie en zelfregulerend leren
Metacognitie en zelfregulerend leren zijn erop gericht leerlingen zelf concreter te laten nadenken over hun leerproces. Vaak krijgen ze speciale programma’s aangereikt om te leren hoe ze hun leerproces kunnen plannen, monitoren en evalueren. De interventies zijn doorgaans zo ingericht dat leerlingen zelf hun strategie kunnen bepalen en leren wat de beste aanpak is voor een bepaalde leertaak. Dit vereist dat leerlingen meer verantwoordelijkheid nemen voor hun leerproces en inzicht ontwikkelen in wat zij nodig hebben om goed te kunnen presteren. Zowel cognitief, als sociaal-emotioneel en qua executieve vaardigheden. Het gaat concreet om het geven van expliciete tips om leerlingen te helpen bij het plannen, monitoren en evalueren eerst met hulp en daarna zelfstandig. Verder het in de klas stimuleren van gesprekken over metacognitie gerelateerd aan het doel en de inhoud van de les. Check ook of docenten nog een training nodig hebben om kennis en begrip van deze interventies te vergroten.
Interventies ondersteund door RTTI-online/TestFox/Docentplus:
A. Werken met de OMZA-selfie. Leerlingen reflecteren hiermee breed op de gedragsmatige aanpak van het leerproces sociaal-emotioneel, qua executieve functies en welbevinden. Vanuit de OMZA-selfie heeft de leerling de mogelijkheid om ontwikkelacties te kiezen. Deze acties worden ook automatisch verzameld op de RTTI/OMZA-rapportage van de leerling. De mentor/coach heeft bovendien een dashboard met een overzicht van de ontwikkeling van de sociaal- emotionele ontwikkeling & executieve functies en welbevinden per mentorgroep en per leerling, zodat hij gemakkelijk vraaggestuurd kan ondersteunen. Indien gewenst kunnen collega’s de webinar OMZA-selfie volgen.
B. Werken met de QA-leerling. Met deze Quality Analysis wordt de leerling automatisch stapsgewijs per vraag waar hij niet alle punten heeft behaald begeleid om de oorzaak hiervan te achterhalen. De leerling wordt verder ondersteund in zijn reflectie en aanzet tot handelen, uitmondend in een ontwikkelactie en/of keuze voor een leerstrategie (feedforward). In eerste instantie met hulp en daarna zelfstandig. Deze aanpak per vak wordt ook automatisch verzameld op de RTTI/OMZA-rapportage van de leerling. Indien gewenst kunnen collega’s de webinar Ondersteunen praktische toetsreflectie voor leerlingen volgen.
C. Stimuleren van metacognitie in de les. Met RTTI en OMZA heb je de beschikking over een meta-taal voor cognitie en gedrag, waarmee je metacognitie kunt stimuleren. Je kunt hiermee het lesdoel expliciet maken en leerlingen laten reflecteren op het behalen hiervan. Indien gewenst kunnen collega’s de webinar Stimuleren van metacognitie in de les volgen.
3. Technieken voor begrijpend lezen
Technieken voor begrijpend lezen zijn gericht op het begrip van geschreven tekst. Leerlingen leren allerlei technieken om te kunnen begrijpen wat ze lezen. Voorbeelden daarvan zijn: betekenis uit de context afleiden, tekst samenvatten of hoofdpunten aanwijzen, grafische of semantische weergave, vragen stellen en hun eigen tekstbegrip monitoren en zelf problemen herkennen. Let erop dat de activiteiten goed zijn afgestemd op het leesniveau van de leerlingen met een effectieve, maar niet te grote uitdaging. Een gecombineerde aanpak die bij alle vakken wordt toegepast is het meest kansrijk. Breng eerst de oorzaak van het leesprobleem goed in kaart. Leerlingen kunnen moeite hebben met het ontcijferen van woorden, de structuur van de gebruikte taal of met de betekenis van bepaalde woorden, wat per vak kan verschillen.
Interventies ondersteund door RTTI-online/TestFox/Docentplus:
A. Analyseren van de oorzaak van leesproblemen. Met de Adviestoets Taal krijg je supersnel inzicht in de mogelijke oorzaken van problemen bij begrijpend lezen. De Adviestoetsen zijn methode-onafhankelijk, gebaseerd op de referentieniveaus. De afname duurt één lesuur en de toets wordt automatisch nagekeken. De leerling krijgt bij inzage effectieve uitleg en kan dus direct leren van de toets. De docent krijgt per lesgroep inzicht in de domeinen en cognitieve niveaus wie waarop nog extra ondersteuning nodig heeft. Er is overigens ook een Adviestoets Rekenen. Met deze adviestoetsen breng je de leervertragingen op taal en rekenen heel eenvoudig in beeld.
B. Werken met leesstrategieën. In RTTI-online staat een groot aantal effectieve leesstrategieën die je als leerling kunt gebruiken en als docent kunt voordoen t.a.v. je vak. Je kunt deze ook raadplegen in het boekje Slimmer leren. Dit boekje wordt op veel scholen ter ondersteuning aan leerlingen verstrekt en is daarom ook per klassenset te koop tegen gereduceerd tarief.
Driehoeksgesprekken
Verder ondersteunt RTTI-online leerlingen tijdens de driehoeksgesprekken.
Op veel scholen werden tienminutengesprekken gevoerd met ouders, vaak zonder hun kinderen, waar weinig diepgang in zat. Leraren zeiden bijvoorbeeld ‘het komt wel goed als je kind wat harder werkt’. Maar je wilt als leraar de diepte in met je leerling: Hóe werk je dan harder? Wat doe je dan? En waarom lukt het nu niet? Het gaat niet alleen om het ophalen van dat cijfer, maar om het leerproces. In een driehoeksgesprek praat je mét, in plaats van over de leerling. De leerling is zelf aan zet en wordt zo steeds autonomer. Vanuit RTTI-online hebben leerlingen een overzicht van hun ontwikkeling op RTTI en OMZA per vak met de acties die ze gaan inzetten (RTTI/OMZA-rapportage). Leerlingen blijken dan prima in staat te vertellen waar ze staan in hun ontwikkeling en hoe ze de komende periode met de acties aan de slag gaan en wat voor hulp ze daarbij nodig hebben.
Volgen van interventies met de nieuwe Schoolscan
Met RTTI-online heb je alle praktische instrumenten om eenvoudig een analyse te maken hoe leerlingen er cognitief, gedragsmatig en qua welbevinden voor staan. Ga direct aan de slag met de top 3 interventies van de NPO-menukaart. De RTTI/OMZA-rapportage ondersteunt mentoren en leerlingen vervolgens bij effectieve ontwikkeling van het leerproces en de driehoeksgesprekken met ouders/verzorgers. Vervolgens geeft de nieuwe Schoolscan een overzichtelijke managementsamenvatting van de stand van zaken.
Bel direct met Marinka Drost (06 29206759) voor meer informatie en vraag hier een proeflicentie aan op RTTI-online & TestFox.
EXTRA’S
Twee van de interventies op de menukaart van het NPO die verder een hoog rendement opleveren zijn Directe instructie & Beheersingsgericht leren. Directe instructie is een model waarbij de docent start met het geven van klassikale instructie en de vervolgactiviteiten afstemt op de behoeften van de leerlingen. De leerlingen die meer begeleiding nodig hebben krijgen extra instructie of begeleide oefening, de andere leerlingen werken zelfstandig. Bij Beheersingsgericht leren verschilt de tijd die leerlingen aan een bepaald onderwerp moeten besteden om de aangegeven leerdoelen te behalen.
Om alle leerlingen mee te nemen en het onderwijs duurzaam te verbeteren is het effectief om deze twee aanpakken te combineren, maar hoe doe je dat dan concreet en eenvoudig in de klas?
Volg de PDCA-cyclus voor effectieve ondersteuning van het leerproces:
- Selecteer de cruciale leerdoelen. Bekijk voor de lessenreeks welke leerdoelen écht cruciaal zijn en welke voorkennis daarbij hoort en deel deze feedup ook met je leerlingen.
- Check voorkennis en geef basisinstructie & kernopdrachten. Activeer (en repareer waar nodig) de benodigde voorkennis en geef een basisinstructie & kernopdrachten met feedback voor de hele groep.
- Monitor de voortgang. Laat de leerlingen in het online toetsplatform TestFox enkele van die cruciale opdrachten zelfstandig maken. Met TestFox krijgen leerlingen bij inzage van de resultaten bij die opdrachten die ze nog niet beheersen uitleg en geven aan of ze dit nu snappen. Vervolgens krijg je als docent overzichtelijk in beeld welke (groep) leerlingen nog verlengde instructie nodig hebben.
- Geef verlengde instructie voor die (groep) leerlingen die de leerstof nog onvoldoende beheersen en verdiepingsactiviteiten rond dezelfde leerstof voor die leerlingen die de stof al wel beheersen.